omschrijving : prijsvraag “Woonwijk als noviteit“ | opdrachtgever : gemeente Geleen | status : inzending d.d. 15 september 2020 | opmerking : in samenwerking met Kuiper Compagnons
Het huidige centrum van Geleen is een uitgestrekt gebied met veel winkels met daarboven woningen. De bebouwing is grotendeels laag en gedateerd en heeft met uitzondering van een twee stedelijke “bouwblokken” een kleinschalig dorps karakter. Het gebied is autovrij en de straten en pleinen zijn sober ingericht. De parkeergarage onder het marktplein verraadt een stedelijke ambitie maar wordt nauwelijks gebruikt. De auto’s worden geparkeerd op parkeerplaatsen in de randzone van het centrum en notabene pal naast de parkeergarage op het Marktplein. Het gehele gebied maakt een verlaten indruk met lege straten, veel leegstand en gedateerde bebouwing. De stad lijkt hier ver weg.
We accepteren dat in het stadcentrum geen draagvlak meer is voor een grootschalig kernwinkelgebied. Wij zien het huidige centrum als gebied met kansen voor een nieuw “eigen” woonmilieu met een mix aan voorzieningen en verschillende woon- en werkvormen. Binnen het gebied maken we onderscheid in plekken met verschillende “stedelijke” dynamiek en stemmen daar het programma op af. We “herordenen” de functies zodat er een gevarieerd aantrekkelijk woonmilieu kan ontstaan. Een mix aan programma met ruimte voor verschillende vormen van wonen, werken, cultuur en bedrijvigheid, naast elkaar. De inrichting van de openbare ruimte wordt afgestemd op het gebruik en bepaald door de gebruikers. De transitie van het gebied is ingekaderd met helder gebiedsgrenzen maar heeft geen “vast” programma. De ontwikkeling is organisch met ruimte voor experimenten en flexibel zodat passend op maatschappelijke ontwikkelingen kan worden ingespeeld. De kernpunten van onze strategie zijn:
- Verkleinen van het kernwinkelgebied
- Verdichten tot compact winkelgebied rond marktplein
- Verbeteren verblijfskwaliteit van de openbare ruimte
- Verduurzamen van de bestaande bebouwing
- Ontwikkelen lege kavels en parkeerterreinen
- Woningaanbod differentiëren
- Leegstaand vastgoed transformeren
- Circulair en modulair bouwen
- Stakeholders centrumgebied organiseren in een “community”
De belangrijkste stakeholders in het veranderproces van het centrum zijn de inwoners van Geleen. Door samen met andere belanghebbenden verantwoordelijkheid te nemen voor de leefbaarheid van het centrum kan een duurzaam stuk stad ontstaan. Een levendige buurt met een gezond ondernemersklimaat en met een sterke sociale cohesie waar wonen, werken en cultuur letterlijk naast elkaar kunnen bestaan. Door het gemeenschappelijk belang te organiseren in een “community” kan een sociale en hechte gemeenschap ontstaan.
De “community” is georganiseerd naar het model van een Community Land Trust (CLT). De kern van het model is de scheiding van eigendom van de grond en het vastgoed. Een stichting met meerdere sociaal maatschappelijke doelen wordt eigenaar van de grond en stelt voorwaarden aan de gebruiker. De stichting heeft als algemeen doel ” revitalisering centrum van Geleen ” en zet zich in ieder geval in voor:
- Leefbaarheid centrumgebied
- Duurzaam betaalbaar wonen en ondernemen.
- Inclusiviteit
- Sociaal return
- Verduurzaming gebouwen
- Transformatie leegstaand vastgoed
- Ontwikkeling leegstaande kavels
- Ontwikkeling gedifferentieerde woningvoorraad
- Levensloopbestendig wonen
- Verzorgd en begeleid wonen
- Vergroening openbare ruimte
De stichting werft actief gelden voor aankoop de grond en ondersteuning van de community. Het doel is een gestapelde financiering op basis van sociaal maatschappelijke rendement door de overheid, prestatieafspraken met ideële belangenorganisaties, investeringen door institutionele beleggers, fondsen, donaties en crowd-funding.
De “gebruiker” heeft duurzaam financieel voordeel en betaald aan de stichting een bescheiden erfpacht. Bij verkoop van het vastgoed is de “winst” afgetopt zodat de duurzame betaalbaarheid is gegarandeerd. De “gebruikers” van de grond kunnen particulier en collectief eigenaren zijn van vastgoed maar ook rechtspersonen die de een specifiek belang vertegenwoordigen van bijvoorbeeld winkeliers, realisatie en behoud van een park of behoud van een culturele activiteit. De particuliere eigenaren kunnen als collectief georganiseerd zijn in een vereniging of coöperatie. Bij een coöperatie verwerft een bewoner geen eigendom maar een “woonrecht” binnen het eigendom van de coöperatie. Op deze wijze kan voor verschillende doel- en inkomensgroepen duurzaam betaalbare huisvesting op maat worden gerealiseerd.
