omschrijving : verkenning A20 zone, Schiedam | opdrachtgever : initiatief umba | status : pitch gemeente Schiedam, 17 juni 2017
Naar aanleiding van het programma “Slimme en gezonde stad ” van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, heeft Umba een verkenning uitgevoerd van de A20 zone in Schiedam. Het programma richt zich onder meer op een betere integratie van de A20 in de stad. Deze verkenning sluit aan bij woon-en stadsvisie van de gemeente Schiedam en de regionale verstedelijkings- en woningbouwopgave. In de verkenning is de stedelijke structuur ontrafeld en zijn voor deelgebieden concepten ontwikkeld. Deze concepten zijn integraal en omvatten ruimtelijke, functionele, organisatorische en economische aspecten. Het doel is de kwaliteit van de randzone te benutten en de waarde te vergroten. Een win-win situatie vanuit het perspectief van de stad, de snelweg en het spoor.
Zicht op Schiedam
De basis voor de verkenning is een analyse van de context. Het gebied is verkend en de sterke en zwakke punten zijn in beeld gebracht. De thema’s die spelen zijn onderzocht en de resultaten zijn meegenomen in de concepten. Onderdeel van de analyse zijn filmpjes van de A20, A4 en de trein vanuit het perspectief van de automobilist en de treinreiziger. De beleving vanaf de snelweg en het spoor is in verband gebracht met de beleving vanuit de zone langs de snelweg en het spoor.
Het stedelijk landschap in de randzone is rommelig en heeft een monofunctionele structuur. De passant in trein en auto ervaart door de hoge geluidschermen slechts weinig van de stad. De hoge geluidschermen beschermen de achterliggende kwetsbare functies waaronder wonen, tegen de overlast van de snelweg. Bij de bedrijventerreinen zijn de schermen er niet en lijken de gebouwen en terreinen onverschillig voor het grote aantal passanten.
Vanuit de randzonde is de snelweg door de verhoogde ligging en de hoge geluidschermen, dominant aanwezig. De ondergangen zijn lang en laag en worden door voetgangers en fietsers vooral in de avonduren als onveilig ervaren. De snelweg is een fysieke barrière die wordt versterkt door de ruimtelijk functionele structuur van de randgebieden. Langs de routes door dit gebied zijn weinig voorzieningen waardoor er levendigheid en gevoel van veiligheid ontbreekt. Het Beatrixpark is niet beschermd door geluidschermen en het spoor en de snelweg zijn dan ook overal in het park goed te horen.
Genius loci
De aanwezige structuurdragers in het gebied bieden aanknopingspunten voor gebiedsontwikkeling en gevarieerde woonprogramma’s. Door aanwezige kwaliteiten te benutten kan de stad integraal worden verdicht en de kwaliteit worden verbeterd. Dit leidt tot een divers pallet aan vernieuwingen en gevarieerde woonmilieus in heel Schiedam. Een transitie in zowel sociaal, economisch en ruimtelijk functioneel opzicht.
Landmarks
In de zone van de snelweg zijn zichtlocaties kansen voor functies die gezien willen worden, passen in de stedelijke structuur en bijdragen aan de representatie van de gemeente Schiedam. De functies verbinden de schaal van de snelweg en het spoor met die van de straat. Op markante punten zijn er kansen voor landmarks als verbinding met de stedelijke structuur. Een landmark als een herkenbaar iconisch gebouw met een bijzonder programma en onderscheidende architectuur.
Nieuwe woongebieden
Door het herschikken van aanwezige functies komen gebieden vrij met kansen voor woningbouw. Het Beatrixpark, de Poldervaart en de Schie zijn aanwezige landschappelijke structuurdragers die kunnen worden benut voor gevarieerde woonprogramma’s. Kansrijke nieuwe gebieden voor woningbouw zijn het Wellnesscluster Groenoord, de parkzone Bijdorp, de parkeerzone van het ziekenhuis, en de Schieoevers in ’s Graveland.
Wellnesscluster Groenoord
Aan de Noordzijde van de A20 ligt het welnesscluster Groenoord met verschillende sport- en recreatievoorzieningen. De gebouwen zijn gedateerd en staan deels leeg. Aan de parkzijde ligt op een prominente plaats langs de Poldervaart een groot parkeerterrein. In het gebied zijn de locatie aan de poldervaart en het park niet benut. Het gebied biedt kansen voor stedelijk wonen met aan rand van het park en aan de Poldervaart appartementen in hogere gebouwen. Het bestaande sportprogramma kan worden verplaatst en gecombineerd in een nieuw sportcentrum ter plaatse van de huidige sporthal de Margriet; Health Hub Harga (HHH). Het wellnesscentrum Thermen Holiday kan worden verplaatst naar een meer passende plek in het Beatrixpark met rust en bosachtige omgeving. Het programma kan worden geïntensiveerd en versterkt door ondersteunende functies waaronder een hotel.
Health Hub Harga (HHH)
Het huidige sportcomplex de Margriet ligt op een markant punt in de stad. Het ligt aan de Poldervaart op een hoek van het Beatrixpark, aan een afrit van de A20 en aan een hoofdontsluitingsweg die Schiedam Noord met Zuid verbindt. Het is onderdeel van de nieuw ontwikkelde zone langs de snelweg met Leisure. Het gebied rond het sportcomplex is desolaat en wordt gedomineerd door geparkeerde auto’s.
Deze markante locatie biedt kansen voor een landmark met een krachtig stedelijk programma; Health Hub Harga (HHH). Een stedelijke voorziening in een herkenbaar iconisch gebouw als markering van een hoofdentree van de stad. Het programma heeft als thema gezondheid. Gezond leven door preventie, bewegen en zorg. Het is een mix van sport- en zorgvoorzieningen en leisure. Het versterkt de leisure in Harga, ondersteunt het ziekenhuis en biedt ruimte aan de sportvoorzieningen van het wellnesscluster Groenoord. Een parkeergarage biedt voldoende ruimte voor auto’s die voorheen de openbare ruimte domineerden en is ook een overstappunt naar kleinschalig milieuvriendelijk en openbaar vervoer.
s’ Graveland
Het bedrijventerrein s’ Graveland zorgt voor werkgelegenheid en is van grote economische waarde voor Schiedam. In dit gebied zijn de gebouwen gedateerd en er staat veel leeg. Het gebied wordt begrensd door de A20, de Schie, de Polderweg en het bedrijventerrein Spaansepolder van de gemeente Rotterdam. In het gebied is weinig differentiatie in functie en type bebouwing. Het publieke domein is voornamelijk ingericht op bereikbaarheid en de zichtlocaties langs het spoor en de A20 zijn niet benut.
Het monofunctionele bedrijventerrein kan worden getransformeerd naar een leefbaar gebied met een mix aan functies met een levendig publiek domein. De aanwezige structuurdragers worden benut voor nieuwe ontwikkellocaties met een stedelijk programma waaronder woningbouw. Langs de Schie en Polderweg voert een recreatieve fiets- en wandelroute die het centrum van Schiedam verbindt met het achterland. De route voert over de kaden uitnodigende terrassen en in de bebouwing een levendig programma met horeca en winkels met daarboven woningen.
In de deelgebieden die worden omschreven door de verbindingswegen, is de bebouwing in de randen geïntensiveerd. Bestaande kantoorgebouwen die hun functie hebben verloren kunnen worden getransformeerd naar gebouwen met een mix aan programma waaronder wonen. Langs het spoor is een brede zone met een ontsluitingsweg ingericht met een singel en groen. De zone wordt begrensd door hogere gebouwen met een mix aan programma en uitzicht op het park. De zichtzone langs de A20 is als zicht locatie her ontwikkeld tot een hoogwaardige bedrijf locatie met gestapelde functies. De architectuur en de aard van het programma past bij de dynamiek van de snelweg en is representatief voor s’ Graveland.
Variant Beatrixtunnel
De wijk Bijdorp ligt geïsoleerd tussen de A20 en het spoortracé. Het is een karakteristieke wijk met kleine arbeiderswoningen in rijtjes aan smalle doodlopende straatjes. Verderop in dit gebied ligt een slecht bereikbaar honkbalveld en desolaat parkje. Het Beatrixpark aan de andere zijde van de A20 heeft geen bescherming tegen de invloed van de snelweg. Het geluid van passerende auto’s domineert de beleving van het park.
De Beatrixtunnel is een variant waarbij een stuk A20 wordt ondertunneld. De barrière van de snelweg maakt plaats voor een aantrekkelijk woonmilieus aan de rand van het park. Door de tunnel ontstaat een ruimtelijk-functionele verbinding tussen het park en het centrum van Schiedam met kansen langs de doorgaande routes en in de aangrenzende wijken. Er ontstaat ruimte voor een intensief stedelijk woonprogramma met hoogbouw en oriëntatie op het park, naast de arbeiderswoningen van Bijdorp, het voormalig wellnesscluster Groenoord en in het Beatrixpark. Het park wordt geluidsarm en de lucht wordt er schoner.